Od lat popularność suplementów rośnie. Prawie każdy z nas przyjmował kiedyś jakiś preparat witaminowy, mineralny lub ziołowy. Aby świadomie dokonywać wyborów, które mają wpływ na nasze zdrowie, warto poświęcić chwilę na refleksję czym są suplementy i jak działają. W obecnych czasach, kiedy jesteśmy coraz bardziej zestresowani i brak nam czasu na przygotowywanie zbilansowanych posiłków, chętnie sięgamy po produkty, które uzupełniają niedobory i mają polepszyć nasze funkcjonowanie.
Spis treści
1. Definicja – czym są suplementy diety?
Suplement diety to produkt spożywczy, który zawiera witaminy, minerały lub inne substancje i wywołuje efekt odżywczy lub inny fizjologiczny. Służą do uzupełnienia niedoborów konkretnych składników. Nie mogą jednak stanowić zamiennika prawidłowo skomponowanej diety, lecz jedynie dodatek do niej. Nie wywołują działania leczniczego.
Suplementy diety dostępne są w wielu formach: kapsułek, tabletek, proszku, roztworu, kropli itd. Można je zakupić już nie tylko w aptekach, ale także w sklepach internetowych, zielarskich, drogeriach czy supermarketach.
2. Jakie akty prawne regulują rynek suplementów diety w Polsce?
Główne akty prawne, do których muszą się stosować producenci suplementów diety to:
- ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r. (Dz.U. z 2006 r. Nr 171, poz. 1225 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety (Dz.U. Nr 196, poz. 1425 ze zm.).
oraz dyrektywy Unii Europejskiej – Dyrektywa 2002/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 czerwca 2002 r., Dyrektywa Komisji 2006/37/WE z dnia 30 marca 2006 r. , Rozporządzenie Komisji nr 1170/2009 z dnia 30 listopada 2009 r.
3. Jakie substancje mogą wchodzić w skład suplementu diety?
Czym są suplementy? To preparaty, które zawierają wiele dobroczynnych składników, których w pewnych okresach życia może nam brakować. Są to głównie:
- witaminy (np. witamina A, D3, E, biotyna, niacyna),
- minerały (np. magnez, cynk, krzem, miedź),
- aminokwasy,
- błonnik,
- kwasy tłuszczowe (np. omega-3),
- luteina,
- probiotyki,
- wyciągi i produkty roślinne.
4. Ile powinno być witamin i składników w suplementach?
Suplementy powinny zawierać skoncentrowane dawki składników odżywczych. Komponując skład suplementu, producent powinien brać pod uwagę zalecane spożycie witamin i minerałów dla populacji. W przypadku witamin, powinno ich być co najmniej 15% dziennego zalecanego spożycia. Ustalając ilość składników w preparacie producenci opierają się o dane naukowe i uwzględniać powinni różny stopień wrażliwości konsumentów oraz spożycie konkretnych substancji w żywności wzbogacanej.
5. Kiedy warto brać suplementy diety?
Decydując się na suplementację, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę aktualne potrzeby organizmu. Nieprzemyślana suplementacja może bowiem nie przynieść żadnego efektu i wydamy tylko niepotrzebnie pieniądze, a w najgorszym przypadku może nam zaszkodzić.
Niedobory są niekorzystne dla zdrowia, ale zbyt duże ilości niektórych składników odżywczych także mogą być szkodliwe. Na przykład nadmiar witaminy A prowadzi do nudności, łamliwości paznokci i wypadania włosów, natomiast zbyt duże spożycie żelaza może powodować problemy z trzustką, stawami, wątrobą i sercem.
Najlepszym sposobem na zadbanie o swoje zdrowie i samopoczucie jest wykonanie badań krwi i omówienie wyników z lekarzem, a następnie dobranie suplementu z farmaceutą lub dietetykiem. Niestety wiele osób nie ma na to czasu lub chęci. Jednak ogólne możemy wyodrębnić grupy osób, którym zaleca się stosowanie suplementów:
- osoby mające dietę ubogą w składniki odżywcze, odchudzające się, po przebytych wyniszczających chorobach,
- osoby z alergiami lub nietolerancjami pokarmowymi,
- osoby wykluczające wybrane składniki z diety (np. weganie),
- osoby starsze,
- osoby intensywnie uprawiające sport,
- kobiety po menopauzie (z niedoborem wapnia i witaminy D3),
- kobiety w ciąży,
- w okresie jesienno-zimowym wszystkim grupom wiekowym zaleca się przyjmowanie witaminy D3.
Pamiętajmy, że nie ma sensu kierować się jedynie reklamami czy sugerować opiniami influencerów na temat suplementów. Należy zachować zdrowy rozsądek. Nie ma potrzeby suplementować melatoniny, gdy nie mamy problemów ze snem, tak samo jak nie będziemy brać suplementu z kofeiną, jeśli po kawie kiepsko się czujemy i drżą nam ręce.
6. Czym różnią się suplementy diety od leków?
Według polskiego prawa są to dwa zupełnie inne produkty. Przede wszystkim według definicji lek ma działanie lecznicze lub zapobiegające chorobie, suplement natomiast nie powoduje wyleczenia choroby, jest jedynie uzupełnieniem diety.
Rejestracji suplementu dokonuje się w Głównym Inspektoracie Sanitarnym i musi on spełniać normy takie, jak pożywienie. Nie może być toksyczny i zawierać niedozwolonych substancji. Nie przedstawia się natomiast badań na udowodnienie jego skuteczności tak, jak ma to miejsce w przypadku leku.
Czasami leki i suplementy mają podobne składniki, przykładem może być magnez, który spotkamy zarówno w formie leku, jak i suplementu. Preparaty te jednak różnią się procedurami, jakie przechodzą aby pojawić się na rynku. Aby dowiedzieć się więcej o różnicach między suplementami a lekami, przeczytaj nasz artykuł Leki a suplementy diety – jaka jest różnica.
7. Czy suplementy mogą być niebezpieczne?
Jeśli suplementy są przyjmowane w dawce zalecanej przez producenta, nie powinny one powodować żadnych skutków ubocznych. Należy jednak pamiętać o sytuacjach, w których suplementacja powinna być przemyślana i najlepiej skonsultowana ze specjalistą. Sytuacje potencjalnie niebezpieczne to:
- brak badań poprzedzających suplementację może prowadzić do nadmiaru pewnych składników w organizmie,
- przekraczanie dawek zalecanych przez producenta może powodować skutki uboczne,
- stosowanie wielu suplementów może prowadzić do przyjmowania zbyt wysokiej dawki tego samego składnika (składniki mogą się powielać),
- suplementy mogą wchodzić w interakcje z przyjmowanymi lekami i osłabiać lub potęgować ich działanie,
- kupowanie suplementów z niepewnych źródeł może być niebezpieczne, ponieważ nie mamy pewności, co tak naprawdę znajduje się w składzie preparatu.
Podsumowanie – czym są suplementy diety?
Suplementy diety to preparaty zawierające witaminy, składniki mineralne i inne substancje, które pomagają nam zbilansować dietę i odżywiają nasz organizm. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów suplementów i możemy wybrać formę, która jest dla nas najwygodniejsza. Ważne, aby suplementację poprzedzały wykonane badania krwi i najlepiej konsultacja ze specjalistą.